maandag 31 oktober 2022

Gezond en duurzaam kiezen is gemakkelijk met deze tabel

Gezond, bewust en lekker eten kunnen heel goed samengaan. 
En het is ook niet moeilijk. 
Nog gemakkelijker wordt het met deze tabel. De linker kolom is het meest duurzaam en gezond; de rechter kolom is het minst duurzaam en gezond.

Peulvruchten (bonen, linzen, kikkererwten)

Tofu, tempé 

Noten

Kip, Vis (haring, makreel, kweekvis, bijvangst)

Vlees (*)

Vis (overige, kweekzalm)

Eiwit, Protein

Toetjes en broodbeleg (zelf­gemaakt van tofu etc.) 

Hummus.

Soja-yoghurt, soja-kaas, soja-drink, rijst- amandel-  of haverdrank

(mits suikervrij)

Ei, melk- producten, zachte kaas

Harde kaas

Zuivel, beleg, toetje

Tarwe­producten (volkoren)

Rijst, pasta en granen 

Brood 

Quinoa (en andere exotische granen)

Granen

Koolzaadolie, raapzaadolie

Plantaardige margarine.

Soja- en olijfolie.

Zonnebloem­olie, maisolie, arachideolie, lijnzaadolie.

Room, roomboter.

Dierlijke vetten.

Palmolie, kokosolie.

Olie en vet


Europees fruit van het seizoen, van de volle grond.

Citrusfruit, bananen, ananas, kiwi.

Fruit dat over het seizoen heen gekoeld bewaard wordt.

Import fruit, voorgesneden fruit

Fruit

Europese groente van het seizoen, van de volle grond.

Padden­stoelen. 

Groente uit de diepvries.

Tomaat.

Aardappelen.

Groente die over het seizoen heen gekoeld bewaard wordt.

Groene slablaadjes, komkommer.

Kasgroentes, ingevlogen groentes

Groente

Thee (los of in papieren zakjes),

Filerkoffie,

Kraanwater

Espressokoffie

Limonade­siroop

Koffie in cups.

Thee in nylon zakjes.

Frisdrank, vruchtensap, verpakt water.

Alcoholische dranken

Drank

 

 

Suiker

Snoep, snacks

Chocolade

Zoetigheid

Zelfbereide maaltijden

(met verse en afwisselende ingredienten)

Zelfbereide maaltijden

Kant-en-klare maaltijden en ingrediënten

Kant-en-klare sauzen

 

Bereiden

Vers, onverpakt, papier of karton

Diepvries

Blik, statiegeldglas

Glas, PET-flessen

Bewaren





Opmerkingen

(*) Als je naar duurzaamheid kijkt, verdient “vlees”, en zeker rundvlees, eigenlijk een aparte kolom, ver naar rechts uitstekend en donkerrood gekleurd. De “footprint”, het beslag op landoppervlakte en water, de uitstoot van schadelijke stoffen en de verspreiding van ziektes zijn vele malen hoger dan bij al het andere voedsel.

(NL) Deze tabel is bedoeld voor de Nederlandse situatie. Op andere plaatsen kan het anders uitpakken ivm klimaat en transport. De invloed van het transport van het product, zolang het niet overgevlogen wordt, is echter kleiner dan je denkt. Met welk vervoersmiddel jij naar de winkel gaat, weegt zwaarder dan of het product per boot uit Zuid Amerika of per vrachtauto uit Spanje komt.

(0) Denk eraan, het gaat altijd om een gevarieerd en afwisselend eetpatroon - er is niet één ingrediënt of gerecht dat je helemaal gezond of helemaal ziek maakt.

(0) Over ieder product op zich is een hele verhandeling te houden. En op andere plekken gebeurt dat ook. Het doel van deze tabel is alles kort en bondig in overzicht te zien.

Bronnen (o.a.):

-Voedingscentrum: "Oer-Hollands voedingspatroon opvallend duurzaam en gezond" 20 maart 2018, artikel over onderzoek C v Dooren
-Volkskrant: "Boodschappen doen voor de wereld" 24 februari 2018, Loethe Olthuis
-"Comparative analysis of environmental impacts of agricultural production systems, agricultural input efficiency, and food choice." Environmental Research Letters, Volume 12, Number 6. Clark & Tilman (2017). 
-thebreakthrough.org/images/ ritchie_response_graphic.png

-NRC: "Duurzamer eten zonder je gek te laten maken" 29oktober 2022, Martine Kamsma
-"Health Effects of Coconut Oil - A Narrative Review of Current Evidence." National Library of Medicine, Taylor C Wallace, 2019.

2018-2022

Meer foodblogs:

Hier vind je meer Waterlily foodblogs


Mini tabel om bij je te houden

woensdag 5 oktober 2022

De wereldwijde vegetariër (2) Thailand

Thailand

Als je Thais eten kent van de Thaise restaurants in Nederland, of van de toeristische restaurants in Thailand, zou je kunnen denken dat er volop keus is voor vegetariërs. Maar zo gauw je van de gebaande paden afwijkt in Thailand, valt dat vies tegen. Door werkelijk íeder gerecht zit vlees, soms kleine stukjes die de Thai ook niet als vlees benoemt, als je er naar vraagt. Als je al kunt communiceren, want ook dat is buiten de toeristische plekken meestal erg moeilijk. De soep is vaak van vlees getrokken, de curry is gemaakt van gefermenteerde garnalen, en als sluitstuk wordt bijna overal vissaus op gedaan.

lunch

Nee, vegetarisch eten is niet gemakkelijk in Thailand. Maar het goede nieuws is dat er in iedere middelgrote stad een spotgoedkoop veganistisch Chinees lunch-buffet is. Ja, íedere stad heeft ze, de kunst is om ze te vinden. Ze zitten vaak in zijstraatjes en hebben geen leesbaar bord, maar er is altijd een poster of vlag van rode Thaise tekens op een gele achtergrond. Met wat verbeelding lijken de tekens op "17" of "1F" met de "F" in spiegelbeeld.
Je kiest een aantal gerechten uit, soms schep je zelf op. Als je hier je hoofdmaaltijd van maakt, heb je in ieder geval een goede basis gelegd. Kom wel op tijd, sommige zijn rond twaalf uur - half een al uitverkocht.


Vegetarisch lunch buffet

diner

Voor je avondeten kun je soms egg fried rice nemen (de kans dat daar stukjes vlees door zitten is kleiner dan bij veg fried rice), soms sweet and sour veg met witte rijst. 
Een curry is vaak wel met tofu te krijgen, ook als dat niet op het menu staat (tofu heet ta-'hóe, soms krijg je soja-tofu, soms eier-tofu), maar let op: veel curry paste bevat gefermenteerde garnaal. Per regio is het verschillend welke curry paste vegetarisch is. In Zuid-Thailand is de gele curry ok; masaman curry zou overal ok moeten zijn. Soms kan de kok de garnalen en de vissaus op jouw verzoek weglaten.
Curry

Je vraagt naar een vegetarisch restaurant door "ráhn ah·hăhn mang·sà·wí·rát " te zeggen.  "Mung-sa-vi-rat" betekent vegetarisch - en nee, daar zit geen rat in :)
Pas op met het gebruiken van de uitdrukking "kin jay", dit betekent zeer streng vegetarisch volgens specifieke Boeddhistische richtlijnen, en geen enkel gewoon of zelfs vegetarisch restaurant denkt van zichzelf dat ze dat kunnen klaarmaken.

Iedere stad heeft een night market waar vanaf 6u een verzameling kraampjes wordt opgezet voor kleding, plastic Chinese import spulletjes en eten. In kleinere steden is de night market niet iedere avond, dus vraag er even naar. Het is altijd gezellig er even rond te kijken, maar mijn ervaring is dat er bijzonder weinig vegetarische hapjes te krijgen zijn. Soms roti's of pannenkoeken met zoetigheid. Soms wordt op bestelling pad thai gemaakt en dan kun je aanwijzen dat ze garnalen of kip overslaan als ze de ingedienten pakken.

Iedere wat grotere stad heeft een Mall met een foodcourt. Een verzameling stalletjes rond gezamelijke tafels en stoelen. Soms vind je hier een vegetarisch stalletje. Hoe groter de stad, hoe groter de kans hier wat vegetarisch te vinden. Je koopt bij een centrale kassa coupons, waarmee je aan het stalletje betaald. Na afloop wissel je de overgebleven coupons weer in.

Heb je een keer geen zin om uit eten te gaan? De wat grotere 7-Eleven's hebben vaak vegetarische kant-en-klaar maaltijden en/of rijst, edamame-boontjes en vegetarische balletjes. Als je hotel geen magnetron heeft, kun je het in de winkel zelfs laten opwarmen.

koffie en ontbijt

Koffie stalletje in de middle of nowhere
In de afgelopen tien jaar is een Thailand een ware koffiecultuur ontstaan. Er zijn talloze koffietentjes geopend waar ze verschillende soorten koffie van prima kwaliteit hebben. Vaak uit een echt espressoapparaat. 
Veel 7-Eleven vestigingen hebben verrasend goede koffie.
De Thaise ijskoffie is ook van superieure kwaliteit, echt iets om eens te proberen op een warme dag.

Om je eigen ontbijt te verzorgen, zul je zo nu en dan de buitenwijken van een grote stad moeten opzoeken. Havervlokken en filterkoffie zijn namelijk alleen te krijgen in de mega-supermarkten Big C of Tesco Lotus. Fruit is meestal gemakkelijk op straat te koop. Kleine bakjes yoghurt kun je krijgen bij een van de talloze 7-Eleven mini-winkeltjes.
IJSkoffie, iced coffee

vegetarisch eten in Bangkok

Bangkok heeft een ruim aanbod aan vegetarisch en vegan eten, De hierboven genoemde foodcourts zijn een goede plek om te beginnen, voor zowel lunch als diner. Aanraders zijn
MBK mall, foodcourt op de 6de etage, stal nr 7. BTS National Stadium.
Siam Paragon mall, foodcourt op de begane grond (zuidwest hoek), het veganistische stalletje heet Talalaks. BTS Siam.
Terminal 21 mall, foodcourt op de 5de etage, stal nr 15. BTS Asok.

Aan de zuidkant van Siam BTS zijn wat winkelstraatjes met veel restaurants. O.a. Inter (in Soi 9) en Koko (in Soi 3) hebben een sectie met vegetarische gerechten op het menu staan. Dit zijn eenvoudige local restaurants.

Veganerie Nana
In de levendige Sukhumvit Soi 11 (BTS Nana) zit  het wat meer upmarket Veganerie Nana met een leuk terrasje en uitstekend eten. Achterin de Soi, nadat je linksaf slaat, zit The Vegan Table.

Verder op Sukhumvit, op de hoek met Soi 26 (BTS Phrom Phong) zit Eat.co, met leuk uitzicht op de straat. Ook dit is wat meer upmarket en uitstekend. 

In de buurt van Rama IV road zitten drie authentieke vegetarische restaurants. Het uitstekende Ruyi is niet ver van het treinstation, bij MRT Hua Lamphong exit 3. Iets naar het oosten, dichter bij MRT Samyan, zit Vegie House, maar dit is 's avonds gesloten.
Tussen die twee in zit een vestiging van Talalaks in Block 28X.

Op de westoever, tussen de nieuwe IconSiam mall en het oude WongWian Yai treinstation in, zit Veggie J, en erg leuk restaurantje voor overdag: Itsaraphap road, soi 8.

Veggie J


meer

Meer afleveringen van de wereldwijde vegetariër.
Meer over eten in Bangkok Vegetarian Food near Siam Square. (Engelstalig)
Meer reistips voor o.a. Thailand in Lily's Mini Travel Guide. (Engelstalig)
Meer over het verband tussen Thai iced coffee en Red Bull.