Ruim een jaar na mijn eerste bezoek (*) ging ik nog een keer naar Kiev. Dit keer lag het accent minder op de bezienswaardigheden en meer op het sociale aspect. Ik ging op bezoek bij Lena, die we in de trein hadden leren kennen.
Dagboeknotities van toen.
De bussen en de buitenkant van de terminal waren nog even oud als vorig jaar, maar binnen in de aankomsthal werd druk gerenoveerd. Na een halfuurtje wachten ‑op een bankje in de zon, terwijl de zwerfhonden in het gras lagen en de taxichauffeurs een sigaret stonden te roken‑ vertrok de stadsbus naar Kiev. Langs een bosrand in diepe, warme herfstkleuren rood oranje en bruin. Door buitenwijken met veel flats. Uitzicht op de gouden toren van het Lavra, over de Dnjepr en langs het enorme standbeeld met het zwaard. In het centrum herkende ik al een paar gebouwen.
Huisbezoeken
Het flatgebouw waar Lena woonde was
ongeveer 5 of 6 verdiepingen, met op de begane grond winkels. De ingang was aan
de achterkant ‑ een soort golfplaten deur. Door een donker trappenhuis kwam je
dan bij Lena's appartement op de eerste verdieping. Het waren twee kamers van
2½ bij 4 meter, een halletje, keukentje, douche en toilet.
De inrichting was in dezelfde stijl
als alle huizen die ik die week nog zou zien: slaapbank, groot perzisch tapijt
aan de muur, wandmeubel van glimmend 'mahonie' met glazen schuifdeurtjes met
boeken en servies, parketvloer met vloerkleed erover. Veel donkerbruin hout.
Ze hadden een grote TV, radio, cassettespeler, allemaal even oud.
Lena's broer en hoogzwangere schoonzus
waren er nu ook, maar hadden onlangs een eigen appartement betrokken, dus nu
woonde Lena hier 'alleen' nog met haar vader.
Het home cooked meal was beter dan alles wat we vorig jaar in twee weken gehad hadden: aardappelpuree, wortel‑knoflook‑mayonaise‑salade; gebakken ei; tomaat, radijs en groen ...; kaas en brood; koffie met ‑op pa's aanwijzing uit de kast gehaald‑ zelfgestookte borrel toe.
Er was een soort stadsverwarming, maar zonder knoppen aan de radiatoren ‑ temperatuur werd geregeld door het raam open of dicht te zetten. Het was geen betrouwbaar systeem. Bij Lena's nichtje was die week b.v. geen warm water en verwarming. Verder was de aanvoer van gas afhankelijk van het oplopen of afnemen van de politieke spanningen tussen Rusland en Oekraïne.
We gingen in de loop van de week geregeld op bezoek bij vriendinnen van Lena ‑ want dat is daar wat je doet: bij elkaar op bezoek in plaats van uitgaan.
Oksana, een vriendin van Lena,
nodigde ons uit om bij hun te komen eten. Oksana woonde met haar man, Boba, en
twee kinderen in een flat die in grote lijnen net zo was ingericht als de
anderen. Wel ietsje luxer.
De kinderen waren een jongen en een
meisje, van zes en negen. Ze konden in het Engels zeggen: 'my name is Sacha'
en 'my name is Oli'. Verder niet veel, maar toch waren ze erg onder de
indruk van zo'n buitenlander.
Oksana was net 26 geworden, een dochter
van 9: jong trouwen en kinderen krijgen en scheiden was hier zeer gebruikelijk.
Lena was eigenlijk al een oude vrij-gezellin aan het worden.
Ook hier weer ter mijner ere
uitgebreid lekkers op tafel: paddestoelen; gevulde eieren; zoete paprika;
zuurkool; tomaat; kaas en brood; aardappels en salsa-sausje.
We gingen een borrel halen en een hapje eten bij Lena's vriendin Tanja. Tanja was vooral Lena's vriendin omdat ze ook ongetrouwd en zonder kinderen was, waardoor ze wat gemeenschappelijks hadden. De borrel was zelfgestookt, dus extreem sterk. Terwijl wij in de kamer zaten, bleven Tanja's ouders in de keuken. Toen haar moeder TV wilde kijken, gingen wij naar de keuken om thee te drinken met een schoteltje zelfgemaakte jam.
Onbegrijpelijk dat met al dat vette
eten en die drank de mensen hier niet net zo dik werden als in Amerika.
Misschien loste het vet meteen op in de alcohol? Of verstookten ze het allemaal
door de kou en al het sjouwen?
Onbegrijpelijk dat van al die familie
en bij al die mensen waar we op bezoek waren, niemand was die redelijk Engels
kon. Alle communicatie ging via Lena of non-verbaal: vriendelijk kijken,
glimlachen, of met handen en voeten(!).
Bruiloftsfeest
Zondagmiddag gingen we naar het
feest dat Lena's vriendin gaf ter ere van haar huwelijk, vorig weekend. Omdat
het thuis in hun kleine flat gegeven werd, was het over een paar dagen verdeeld
- de familie was al eerder geweest, dit waren meer de vrienden, en dus ook
meer van hun leeftijd. Verder -werd me verzekerd- was dit een typisch Kievs
bruilofstfeest.
We waren de eersten, dus ik kon ook
het aankomstritueel zien. De meeste gasten hadden drie bloemen bij zich.
Cadeautjes werden aangenomen maar niet uitgepakt waar je bij was. Er werden
geen drankjes aangeboden. De mannen gaven elkaar een hand, vrouwen niet, die
zeiden alleen gedag. Veel conversatie was er niet.
Dat veranderde toen we na een
uurtje aan tafel gingen. Zo'n 16 a 18 mensen, dicht op elkaar aan een tafel vol
met lekkers: toast met vis; aardappelpuree met vlees; diverse salades; brood
met kaas; varinikies met vleesvulling; worst.
Vodka, champagne en wijn was er.
Iedere 5 a 10 minuten stond iemand op om het bruidspaar geluk toe te wensen,
een toast uit te brengen, en dan leegde iedereen z'n glas. Zelf deed ik het
gewoon in het Nederlands, de essentie kwam toch wel over.
De vrouwen letten er op dat ik
voortdurend te eten had, de mannen dat ik voortdurend te drinken had. Drinken
zonder meteen een hapje te eten kon echt niet. Die week in Kiev dronk ik meer
dan in Nederland in een jaar.
Zo nu en dan ging een groepje
mensen even op het portaal staan om te roken. Na een tijdje gingen mensen in de
aangrenzende kamer dansen, en langzaam werd het een steeds gezelligere en
rommeligere toestand.
Echt dronken werden er maar twee.
Aan tafel intussen werd doorgegeten
en gedronken, gezongen en harmonika gespeeld, en zo nu en dan een nieuwe gang
opgediend, waarop iedereen weer aanschoof. Om negen uur werd cake met limonade
geserveerd, en rond tien uur vertrok iedereen.
Openbaar Leven
De buitenwijken van Kiev die ik nu
gezien heb, waren heel wat minder mooi dan het centrum. Eindeloze rijen flats, tot
twaalf verdiepingen hoog, meestal in slechte staat. Er tussenin wel veel bomen,
groen, perkjes, kinderspeelplaatsen, wandelpaden, enzovoorts.
Het autoverkeer was behoorlijk in opkomst in Kiev. Enkele moderne auto's, maar vooral oudere olie rokende modellen. Veel automobilisten meenden zich heel wat te kunnen veroorloven. Verschillende keren zag ik een auto inhalen als z'n voorligger voor een zebra of rood licht stopte.
De bussen, trolleys en trams zaten
vaak propvol. Onbegrijpelijk hoe mensen steeds toch nog konden instappen, hoe
dicht op elkaar geperst je stond, en hoe je je nog net kon vasthouden aan iets
of iemand, om in de bochten of bij het afremmen op de been te blijven. Bijna
even vol zaten de metro's, die feilloos iedere 1 à 1½ minuut reden, en een
eindeloze stroom van honderden, duizenden mensen oppikten.
Ieder 1½ minuut een trein; totale
lijn een uur; drie lijnen van twee richtingen: 6x40=240 treinen zijn onderweg
op enig moment. Een trein heeft 8 wagons met ieder zeker 120 mensen erin: 1000 mensen
per trein. Op enig moment zit een kwart miljoen mensen in de metro. In alle
bussen nog eens evenveel. Voortdurend zijn een half miljoen mensen onderweg.
Het zou kunnen, op een bevolking van drie miljoen.
Bij metrostations en grotere bushaltes waren concentraties van kiosken - met buitenlandse sigaretten, drank en snoep - en particulieren die hun schamele waar aanboden: een paar kolen, een pot mayonaise, een bosje knoflook, bloemen. Verder had je de markt, waar een vrij groot aanbod van groente (en vlees) was, maar allemaal erg lokaal en seizoensgebonden. De winkels onderin de flatgebouwen leken een restant van het staatssysteem, voor zaken als brood, meel, boter en kaas. Maar met een erg onregelmatige aanvoer, dus ze hadden het even vaak niet als wel. Al met al betekende het, dat voor boodschappen stad en land afgesjouwd moest worden.
Om de opheffing van de Soviet-Unie
had niemand in Oekraïne gevraagd. Op de korte termijn betekende de plotselinge onafhankelijkheid/verzelfstandiging
veel chaos. Het waren roerige tijden waarin een kleine groep mensen buitensporig
rijk had weten te worden, en in nieuwe BMW's en Mercedessen rondreed. Maar voor
de meeste mensen waren de salarissen erg achtergebleven: 5 a 10 dollar per
maand. Daarmee lukte het dan je huur te betalen en te eten. Mensen die nog
minder verdienden, waren soms gedwongen tot praktijken als steekpenningen
aannemen.
De prijzen van lokale
basisprodukten waren erg laag, die van import op ons nivo. Vervanging van
gebruiksgoederen was sinds de perestrojka begonnen was niet meer aan
de orde. Dat gold duidelijk ook voor infrastructuur. De laatste zeven jaar
hadden de mensen het steeds slechter gekregen, zonder dat daar iets tegenover
stond. Ja, ze mochten kiezen tussen verschillende corrupte en dronken politici.
Rusland, Wit-Rusland en Oekraïne hadden alledrie een president die aan de drank was, dus ik zei nog tegen Lena's vader: dat brengt ze dan misschien weer dichter bij elkaar.
Centrum en Park
De meeste bezienswaardigheden van
Kiev had ik vorig jaar al gezien.
Op herhaling bij de Golden Gate,
die nu wel open was. Binnen nog wat restanten uit de 10de eeuwse stadsmuren,
maar eromheen toch voornamelijk gerenoveerd met beton en hout. Ook wat
tekeningen en modellen hoe Kiev er vroeger uitzag. Het mooiste waren de houten
balkons die gestapeld boven elkaar lagen.
We wandelden tot onder de enorme
metalen boog, die de 'eeuwige vriendschap tussen Rusland en Oekraïne'
symboliseerde. Uitzicht over de Dnjepr. De tegenoverliggende heuvel op, om even
op een bankje te zitten onder het standbeeld van Prins Vladimir, die het
christendom naar Oekraïne /Rusland gebracht had (*).
 |
| Prins Vladimir//Volodymyr en de Dnjepr |
Met de metro naar het park dat op
een eiland in de Dnjepr lag. Ook hier veel bomen en een ondergrond vol
goudgele bladeren. Volop kiosken en terrasjes waar je wijn en wat te eten kon
kopen. Op een klein tegelpleintje werd muziek gedraaid en dansten oude mensen
met elkaar. We draaiden ook een wals mee.
Er was een soort ronde blokhut,
waar in het midden een open houtvuur brandde, waarop je je shaslik kon
grillen. Aan de 'bar' dus tomaten, olijven, augurk, brood, en voor Lena een pen
rauw vlees. En een glaasje vodka natuurlijk. Alsof er buiten twee meter sneeuw
lag!
Zo waren er ook knusse en gezellige plekken te vinden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten