De Britten hadden
een gewoonte om verslagen en afgezette heersers uit hun koloniën te verbannen
naar andere landen. Daarmee voorkwamen ze dat ze een martelaar-figuur zouden
worden die opstandelingen zouden kunnen inspireren.
De laatste koning
van Burma en de laatste keizer van India werden naar elkaars land verbannen, en
van allebei heb ik hun laatste woonplaats/rustplaats bezocht. In allebei de
gevallen op aanwijzingen van een boek waarin ze voorkomen.
Amitav Ghosh - The Glass Palace (Het Glazen Paleis)
Het Glazen Paleis is een prachtig roman tegen de
historische achtergrond van Thebaw, de laatste koning van Burma, en hoe het
verder verging met mensen uit zijn staf en kennissenkring. De verschillende
verhaallijnen spelen dwars door India, Burma en Maleisië. Het opmerkelijke is,
dat ik bijna alle plaatsen waar het boek speelde, al ooit bezocht had: o.a.
Mandalay, Rangoon, Calcutta, Penang en zelfs de verborgen archeologische
opgravingen van Lembah Bujang.
Thebaw, de laatste koning van Burma, werd in 1885
afgezet. Hij werd verbannen naar Ratnagiri, een kleine stad aan de westkust van
India, ruim 300 km onder Bombay - nu Mumbai. Er werd een klein paleis voor hem
gebouwd. In 1916 overleed hij en werd begraven op een ommuurd gedeelte van de christelijke
begraafplaats.
Het paleis
De reden dat ik Ratnagiri bezocht
was dus om het paleis van de koning te bezoeken. Dat was een stuk
indrukwekkender dan ik verwacht had: tamelijk groot, drie verdiepingen,
veranda's en balkon, majestueus, op een flink stuk land. De bijgebouwen aan de
achterkant waren nu van een archeologisch of onderwijsinstituut. Het
hoofdgebouw stond leeg. Er groeide gras uit de kieren, dakpannen waren
gebarsten, ruiten stuk. De deuren zaten op slot. Ik overwoog even of ik in zou
breken, wat zeker zou lukken met wat geweld, maar dat ging toch te ver.
Ik liep een paar keer om het gebouw,
en vond een trap waarmee ik op het achterbalkon kon komen. Daar zat een deur
niet op slot. Zo kon ik naar binnen. Ik zwierf door de volkomen lege zalen en
vertrekken, over de grote houten trap en tot het voor-balkon, van waaraf de
koning uitkeek over de riviermonding en de baai. Dat was een belangrijk element
in het boek, en ik vond het geweldig dat ik nu hetzelfde uitzicht kon genieten.
Tegenover het paleis voerde een
stenen trap de heuvel af. Ik ging tot een kleine nederzetting van armoedige
hutjes. Waarschijnlijk kon je verder tot de rivieroever, maar dat deed ik nu
niet. Ik liep terug naar boven en ging op zoek naar de Collector's Bungalow. De
collector en zijn vrouw speelden ook
een belangrijke rol in het boek. Deze plek was minder makkelijk te vinden,
iedereen wees me een andere kant op. Wat het dan uiteindelijk zou moeten zijn,
was een verrassend eenvoudig optrekje voor wat indertijd de belangrijkste Britse
bestuurder van een district was. Iets onder de tuin was inderdaad een punt waar
je kon zitten en over de rivier kijken.
Ratnagiri, november 2004
Meer
Lees verder over de laatste keizer van India.
Meer boekbesprekingen (o.a. Giles Milton, Kader Abdolah, Dave Eggers).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten