Nederlandstalige blogs

maandag 11 april 2022

Oekraïense notities (1994)

Ruim een jaar na mijn eerste bezoek (*) ging ik nog een keer naar Kiev. Dit keer lag het accent minder op de bezienswaardigheden en meer op het sociale aspect. Ik ging op bezoek bij Lena, die we in de trein hadden leren kennen.

Dagboeknotities van toen.

De bussen en de buitenkant van de terminal waren nog even oud als vorig jaar, maar binnen in de aankomsthal werd druk gerenoveerd. Na een halfuurtje wachten ‑op een bankje in de zon, terwijl de zwerfhonden in het gras lagen en de taxi­chauffeurs een sigaret stonden te roken‑ vertrok de stadsbus naar Kiev. Langs een bosrand in diepe, warme herfstkleuren rood oranje en bruin. Door buiten­wijken met veel flats. Uit­zicht op de gouden toren van het Lavra, over de Dnjepr en langs het enorme standbeeld met het zwaard. In het centrum herkende ik al een paar gebouwen.

Huisbezoeken

Het flatgebouw waar Lena woonde was ongeveer 5 of 6 verdiepingen, met op de begane grond winkels. De ingang was aan de achterkant ‑ een soort golfplaten deur. Door een donker trappenhuis kwam je dan bij Le­na's appartement op de eerste verdie­ping. Het waren twee kamers van 2½ bij 4 meter, een halle­tje, keu­kentje, douche en toilet.
De inrichting was in dezelfde stijl als alle huizen die ik die week nog zou zien: slaapbank, groot perzisch tapijt aan de muur, wandmeubel van glimmend 'mahonie' met glazen schuif­deurtjes met boeken en servies, parketvloer met vloer­kleed erover. Veel donkerbruin hout. Ze hadden een grote TV, radio, cassettespeler, allemaal even oud.
Lena's broer en hoogzwangere schoonzus waren er nu ook, maar hadden onlangs een eigen appartement betrok­ken, dus nu woonde Lena hier 'alleen' nog met haar vader.

Het home cooked meal was beter dan alles wat we vorig jaar in twee weken gehad hadden: aardap­pelpuree, wor­tel‑knof­look‑mayonaise‑salade; gebakken ei; tomaat, radijs en groen ...; kaas en brood; koffie met ‑op pa's aanwijzing uit de kast gehaald‑ zelfgestookte borrel toe.

Er was een soort stadsverwarming, maar zonder knoppen aan de radiatoren ‑ temperatuur werd geregeld door het raam open of dicht te zetten. Het was geen betrouwbaar systeem. Bij Lena's nichtje was die week b.v. geen warm water en verwar­ming. Verder was de aanvoer van gas afhankelijk van het oplopen of afnemen van de politieke spanningen tussen Rusland en Oekraïne.

We gingen in de loop van de week geregeld op bezoek bij vriendinnen van Lena ‑ want dat is daar wat je doet: bij elkaar op bezoek in plaats van uitgaan. 

Oksa­na, een vriendin van Lena, nodigde ons uit om bij hun te komen eten. Oksana woonde met haar man, Boba, en twee kinderen in een flat die in grote lijnen net zo was ingericht als de anderen. Wel ietsje luxer.
De kinderen waren een jongen en een meisje, van zes en negen. Ze konden in het Engels zeggen: 'my name is Sacha' en 'my name is Oli'. Verder niet veel, maar toch waren ze erg onder de indruk van zo'n buitenlander.
Oksana was net 26 geworden, een dochter van 9: jong trou­wen en kinderen krijgen en scheiden was hier zeer gebrui­ke­lijk. Lena was eigenlijk al een oude vrij-gezellin aan het worden.
Ook hier weer ter mijner ere uitgebreid lekkers op tafel: paddestoelen; gevulde eieren; zoete paprika; zuurkool; to­maat; kaas en brood; aardappels en salsa-sausje.

We gingen een borrel halen en een hapje eten bij Lena's vriendin Tanja. Tanja was vooral Lena's vriendin omdat ze ook ongetrouwd en zonder kinderen was, waardoor ze wat gemeenschappelijks hadden. De borrel was zelf­gestookt, dus ex­treem sterk. Terwijl wij in de kamer zaten, bleven Tanja's ouders in de keuken. Toen haar moeder TV wilde kijken, gingen wij naar de keuken om thee te drinken met een schoteltje zelfgemaakte jam.

Onbegrijpelijk dat met al dat vette eten en die drank de mensen hier niet net zo dik werden als in Amerika. Misschien loste het vet meteen op in de alcohol? Of verstookten ze het alle­maal door de kou en al het sjouwen?
Onbegrijpelijk dat van al die familie en bij al die mensen waar we op bezoek waren, niemand was die redelijk Engels kon. Alle communicatie ging via Lena of non-verbaal: vriendelijk kijken, glimlachen, of met handen en voeten(!).

Bruiloftsfeest

Zondagmiddag gingen we naar het feest dat Lena's vriendin gaf ter ere van haar huwelijk, vorig weekend. Omdat het thuis in hun kleine flat gegeven werd, was het over een paar dagen verdeeld - de fami­lie was al eerder geweest, dit waren meer de vrienden, en dus ook meer van hun leeftijd. Verder -werd me verze­kerd- was dit een typisch Kievs bruilofstfeest.
We waren de eersten, dus ik kon ook het aankomstritueel zien. De meeste gasten hadden drie bloemen bij zich. Cadeautjes werden aangenomen maar niet uitgepakt waar je bij was. Er werden geen drankjes aangeboden. De mannen gaven elkaar een hand, vrouwen niet, die zeiden alleen gedag. Veel conversatie was er niet.

Dat veranderde toen we na een uurtje aan tafel gingen. Zo'n 16 a 18 mensen, dicht op elkaar aan een tafel vol met lekkers: toast met vis; aard­appelpuree met vlees; diverse salades; brood met kaas; vari­nikies met vleesvulling; worst.
Vodka, champagne en wijn was er. Iedere 5 a 10 minuten stond iemand op om het bruidspaar geluk toe te wensen, een toast uit te brengen, en dan leegde iedereen z'n glas. Zelf deed ik het gewoon in het Nederlands, de essentie kwam toch wel over.
De vrouwen letten er op dat ik voortdurend te eten had, de mannen dat ik voortdurend te drinken had. Drinken zonder meteen een hapje te eten kon echt niet. Die week in Kiev dronk ik meer dan in Nederland in een jaar.

Zo nu en dan ging een groepje mensen even op het portaal staan om te roken. Na een tijdje gingen mensen in de aangrenzende kamer dansen, en langzaam werd het een steeds gezelligere en rommeligere toestand.
Echt dronken werden er maar twee.
Aan tafel intussen werd doorgegeten en gedronken, gezongen en harmonika gespeeld, en zo nu en dan een nieuwe gang opgediend, waarop iedereen weer aanschoof. Om negen uur werd cake met limonade geserveerd, en rond tien uur vertrok iedereen.

Openbaar Leven 

De buitenwijken van Kiev die ik nu gezien heb, waren heel wat minder mooi dan het centrum. Eindeloze rijen flats, tot twaalf verdiepingen hoog, meestal in slechte staat. Er tussenin wel veel bomen, groen, perkjes, kinder­speelplaatsen, wandelpaden, enzovoorts.

Het autoverkeer was behoorlijk in opkomst in Kiev. Enkele moderne auto's, maar vooral oudere olie rokende modellen. Veel automobilisten meenden zich heel wat te kunnen veroorloven. Verschillende keren zag ik een auto inhalen als z'n voorligger voor een zebra of rood licht stopte. 

De bussen, trolleys en trams zaten vaak propvol. Onbegrijpelijk hoe mensen steeds toch nog konden instappen, hoe dicht op elkaar geperst je stond, en hoe je je nog net kon vasthouden aan iets of iemand, om in de boch­ten of bij het afremmen op de been te blijven. Bijna even vol zaten de metro's, die feilloos iedere 1 à 1½ minuut reden, en een eindeloze stroom van honderden, dui­zenden mensen oppikten.
Ieder 1½ minuut een trein; totale lijn een uur; drie lijnen van twee richtingen: 6x40=240 treinen zijn onderweg op enig moment. Een trein heeft 8 wagons met ieder zeker 120 mensen erin: 1000 mensen per trein. Op enig moment zit een kwart miljoen mensen in de metro. In alle bussen nog eens evenveel. Voortdurend zijn een half miljoen mensen onderweg. Het zou kunnen, op een bevolking van drie miljoen.

Bij metrostations en grotere bushaltes waren concentra­ties van kiosken - met buitenlandse sigaretten, drank en snoep - en particulieren die hun schamele waar aanboden: een paar kolen, een pot mayonaise, een bosje knoflook, bloemen. Verder had je de markt, waar een vrij groot aanbod van groente (en vlees) was, maar allemaal erg lokaal en seizoensgebonden. De winkels onderin de flatgebouwen leken een restant van het staatssysteem, voor zaken als brood, meel, boter en kaas. Maar met een erg onregelmatige aanvoer, dus ze hadden het even vaak niet als wel. Al met al betekende het, dat voor boodschappen stad en land afgesjouwd moest worden.

Om de opheffing van de Soviet-Unie had niemand in Oekraïne gevraagd. Op de korte termijn betekende de plotselinge onafhankelijkheid/verzelfstandiging veel chaos. Het waren roerige tijden waarin een kleine groep men­sen buitensporig rijk had weten te worden, en in nieuwe BMW's en Mercedessen rondreed. Maar voor de meeste mensen waren de salarissen erg achtergebleven: 5 a 10 dollar per maand. Daarmee lukte het dan je huur te betalen en te eten. Mensen die nog minder verdienden, waren soms gedwongen tot praktijken als steekpenningen aannemen.
De prijzen van lokale basisprodukten waren erg laag, die van import op ons nivo. Vervanging van gebruiks­goe­deren was sinds de perestrojka begonnen was niet meer aan de orde. Dat gold duidelijk ook voor infra­structuur. De laatste zeven jaar hadden de mensen het steeds slechter gekre­gen, zonder dat daar iets tegen­over stond. Ja, ze mochten kiezen tussen verschillende corrupte en dronken politici.

Rusland, Wit-Rusland en Oekraïne hadden alledrie een president die aan de drank was, dus ik zei nog tegen Lena's vader: dat brengt ze dan misschien weer dichter bij elkaar.

Centrum en Park

De meeste bezienswaardigheden van Kiev had ik vorig jaar al gezien.

Op herhaling bij de Golden Gate, die nu wel open was. Binnen nog wat restanten uit de 10de eeuwse stadsmu­ren­, maar eromheen toch voornamelijk gerenoveerd met beton en hout. Ook wat tekeningen en modellen hoe Kiev er vroe­ger uitzag. Het mooiste waren de houten balkons die gestapeld boven elkaar lagen.
We wandelden tot onder de enorme metalen boog, die de 'eeuwi­ge vriendschap tussen Rusland en Oekraïne' symboliseerde. Uitzicht over de Dnjepr. De tegenoverliggende heuvel op, om even op een bankje te zitten onder het standbeeld van Prins Vladimir, die het christendom naar Oekraïne /Rusland gebracht had (*).

Prins Vladimir//Volodymyr en de Dnjepr
Vandaar weer naar beneden tot aan de kade, om met een heus bergkabeltreintje weer omhoog te gaan tot het nivo waar het centrum lag. In Bergen, Praag en Chiang Mai is zoiets een toeristische attractie, hier een onderdeel van het openbaar vervoer!

Met de metro naar het park dat op een eiland in de Dnjepr lag. Ook hier veel bomen en een onder­grond vol goudgele bladeren. Volop kiosken en terrasjes waar je wijn en wat te eten kon kopen. Op een klein tegelpleintje werd muziek ge­draaid en dansten oude mensen met elkaar. We draaiden ook een wals mee.
Er was een soort ronde blokhut, waar in het midden een open hout­vuur brandde, waarop je je shaslik kon grillen. Aan de 'bar' dus tomaten, olijven, augurk, brood, en voor Lena een pen rauw vlees. En een glaasje vodka natuurlijk. Alsof er buiten twee meter sneeuw lag!
Zo waren er ook knusse en gezellige plekken te vinden.

 

Meer

(*) Meer blogs van Lily over Oekraine

Geen opmerkingen:

Een reactie posten