Foulard: de zoektocht naar de sjaal van Alechinsky

Zo lang als ik me kan herinneren, hing er in het ouderlijk huis een doek (een lap stof) waar een abstract schilderij op was afgedrukt. Zachte pastelkleuren en woeste penseelstreken, waar je met wat fantasie enkele mythische wezens in zou kunnen herkennen. Afhankelijk van de invalshoek kon je er door het zwarte figuur ook iets onheilspellends in zien.

De kunstenaar

Zes jaar geleden deed ik er onderzoek naar. De kunstenaar was gemakkelijk te vinden: het doek was ondertekend door Pierre Alechinsky. Geboren op 19 oktober 1927 in Brussel, waar hij in 1948 afstudeerde in toegepaste grafische kunst. Al snel trad hij toe tot de Cobra beweging, waar hij een exponent was van de "br" in die naam: Brussel. In 1951 vertrok hij naar Parijs. Saillant detail: van 1948 tot 1951 woonde mijn moeder ook in Brussel.

Maar over dit specifieke werk kon ik geen enkele informatie vinden. Ik bekeek talloze plaatjes van werk van Alechinsky op internet: het was duidelijk zijn stijl, maar juist deze afbeelding kon ik nergens vinden. Ik doorzocht catalogi in de Openbare Bibliotheek Amsterdam en in het Cobra-museum in Amstelveen. Ik e-mailde naar een kunstgalerij die werk van hem had, en naar Alechinsky zelf in Brussel. Ik deed een openbare oproep op Facebook. Alles zonder resultaat.

Mickey, Pierre, Maxima en Mathilde
in het Cobra-museum in Amstelveen (29 nov 2016)

Het werk

Onlangs probeerde ik nog eens wat meer over het doek te weten te komen. Met image search vond ik nu wel de afbeelding. Ná mijn vorige zoektocht was het werk twee keer op een veiling aangeboden. Eén keer de textielprint (blijkbaar dezelfde als die ik ken) en één keer het originele werk: gouache, kleurpotlood en papier-collage op papier. Bij veilinghuis Christies werd het voor 22.500 euro verkocht.

In de begeleidende tekst stond dat het in 1960 gemaakt was in opdracht van Stoomweverij De Nijverheid, uit Enschede. En ook dat het uiteindelijk niet in productie genomen was. Dat zou verklaren dat ik het niet terug vond in de catalogi. De titel is Foulard (Frans voor "sjaal"). En inderdaad, bij nadere bestudering is het doek van zijde, en de korte kanten zijn omgeslagen en omgestikt. Het heeft dus inderdaad een langwerpige sjaal-vorm gehad. Blijkbaar waren er toch een aantal proefdrukken gemaakt.

Rond dezelfde tijd heeft De Nijverheid (later firma Hatema-Texoprint) wel enkele sjaals van andere Cobra-kunstenaars geproduceerd. Appel, Corneille en Lucebert ontwierpen sjaals in de serie "With the seasons's Greetings". Die serie-naam staat gedrukt op de sjaals die in productie zijn genomen.

TextielMuseum Tilburg

Het TextielMuseum inTilburg heeft óók een exemplaar van de sjaal van Alechinsky. Óók zonder de tekst "With the seasons's Greetings". De kleuren op dat exemplaar zijn véél feller. Terwijl op een foto van het originele werk op papier (bij Christie's) de kleuren juist zachter zijn.

De nogal verschillende kleurstelling van de proefdrukken is misschien wel de reden dat de sjaal nooit in productie genomen is: de kunstenaar was niet tevreden met hoe de kleuren op stof uitkwamen?

Familiestuk

Familiefoto 1964

Maar hoe is de sjaal in onze familie gekomen, als die nooit in productie genomen is?

Een mogelijkheid is dat mijn vader en moeder, die elkaar in Brussel hebben leren kennen, in de jaren '60 daar nog eens voor een weekend waren en een prototype van de sjaal ergens op de kop getikt hebben.

De meer waarschijnlijke theorie is dat mijn vader, die voor een confectie-atelier werkte, de sjaal op een beurs of als relatiegeschenk gekregen heeft van de textielfabriek die de proefdrukken gemaakt heeft.

*september 2019*